در این خصوص فعالان بازار باور دارند که شرایط ناپایدار و نابسامان اقتصادی کشور باعث شده که تصمیمات لحظه‌ای گرفته و در نهایت به عاملی منفی برای توسعه معدنکاری تبدیل شود. حالا بخشنامه‌های روزانه جهت تنظیم بازار باعث شده که برخی از تولیدکننده‌ها هیچ محصولی را در بورس عرضه نکنند و فعلا از عرصه کنار بکشند؛ موضوعی که به نفع توسعه معدنکاری و اقتصاد کشور نیست.

این در حالی است که به تازگی سخن از همکاری معدنی ایران با عربستان‌ مطرح شده است؛ کشوری که در حال حاضر مصرف‌کننده و واردکننده فولاد است و ما با حسن روابط تجاری می‌توانیم صادرات فولاد به این کشور را رونق دهیم.
از آنجا که عربستان‌ با مشکل ذخیره سنگ‌آهن مواجه است و با توجه به اینکه عیار متوسط معادن سنگ‌آهن عربستان کمتر از ۴۰‌ درصد است که با عیار متوسط معادن سنگ‌آهن ایران که بین ۵۰ تا ۵۵‌ درصد است فاصله زیادی دارد، درنتیجه ایران پتانسیل تامین نیازهای فولادی این کشور را دارد، اما مساله این است که با تصمیمات لحظه‌ای و بخشنامه‌های مداوم نمی‌توان به این اهداف دست یافت.

مضرات فرمول قیمت‌گذاری
در این خصوص یک کارشناس بازار سرمایه گفت: با توجه به شرایط ناپایدار و بی‌ثباتی که در کشور وجود دارد، فرمول قیمت‌گذاری توسط وزارت صمت هر چند وقت یکبار تغییر می‌کند. بر همین اساس، چنین عملکردی در این حوزه، موجب سردرگمی فعالان بازار و تولیدکنندگان فولاد شده است. علی زینلی یادآور شد: وضعیت به گونه‌ای شده است که هر روز بخشنامه‌های متفاوتی برای تنظیم بازار بورس کالا صادر می‌شود. این عوامل متعدد باعث شده بخشی از تولیدکنندگان فولادی، هیچ محصولی را در بورس کالا عرضه نکنند. از طرفی با اینکه برخی باور دارند که روابط ایران و عربستان می‌تواند در حوزه معدن قوی‌تر شود اما مساله این است که ایران ناتوان از تولید آهن اسفنجی است. با توجه به اینکه کشورهای عربی به فولادی با وزن پایین و استقامت بالا نیاز دارند، باید از امسال در این زمینه سرمایه‌گذاری کنیم و این فرصت را غنیمت بدانیم.

توسعه صنعت فولاد
این کارشناس فولاد در خصوص تاثیر توافق ایران و عربستان بر صنعت فولاد ایران اظهار کرد: با توجه به شرایط موجود، عربستان نیاز خود در صنایع پایین‌دست فولاد را پر کرده و در حال حاضر، نیازمند آهن اسفنجی است. این در حالی است که در ایران با کمبود تولید در این بخش مواجه هستیم و تولیدات ما در این زمینه می‌تواند پاسخگوی نیاز بازار داخلی باشد.
زینلی گفت: کشورهای عربی به فولادی با وزن پایین و استقامت بالا نیاز دارند. به همین دلیل، باید از امسال در این زمینه سرمایه‌گذاری کنیم و این فرصت را غنیمت بدانیم.
این کارشناس با اشاره به نرخ‌گذاری‌ها در صنعت فولاد، تصریح کرد: قیمت‌گذاری صنعت فولاد در بازار خارج از کشور و داخل کشور با یکدیگر تفاوت‌هایی دارد؛ به این ‌صورت ‌که در خارج از کشور اصول تعیین‌کننده قیمت یک شمش فولاد، بازار وارداتی و صادراتی آن است اما در ایران به‌ دلیل برخی شرایط تحریمی، نمی‌توان قیمت شمش فولاد را براساس قیمت صادراتی آن تعیین کرد.

چطور باید از فرصت جدید بهره برد؟
چند وقتی است که برقراری مجدد رابطه ایران و عربستان به یکی از موضوعات اصلی خبرها تبدیل شده و کارشناسان حوزه‌های مختلف، تاثیر رابطه با عربستان را در بخش‌های مختلف بررسی می‌کنند. عربستان‌سعودی در حال‌حاضر مصرف‌کننده و واردکننده فولاد است و گفته می‌شود که ما با حسن‌ روابط تجاری می‌توانیم به این کشور صادرات فولاد داشته باشیم. بعد از چندین سال قطعی روابط ایران و عربستان حالا کارشناسان باور دارند که فرصت مناسبی برای توسعه روابط اقتصادی است. به گفته آنها این توسعه روابط تاثیر زیادی بر صنایع معدنی ایران خواهد گذاشت و می‌تواند به‌منزله تحولی در حوزه معدن برای ایران باشد.
اخیرا تحلیلگر بین‌المللی معدن و صنایع معدنی در مورد اینکه برقراری مجدد روابط سیاسی ایران و عربستان چه تاثیری بر صادرات معدنی ما به این کشور خواهد داشت، گفت: برقراری مجدد ارتباط ایران و عربستان در تمام زمینه‌‌‌‌‌‌ها به‌خصوص معدن و صنایع معدنی تاثیرگذار خواهد بود، زیرا عربستان‌سعودی پیش از ما موضوع جایگزینی معدن به ‌جای نفت را هدف قرار داده است. این کشور حدود ۱۵ سال ‌از ما در این سیاست جلوتر است و می‌تواند کمک ایران باشد.
کیوان جعفری‌طهرانی افزود: عربستان در طول ۱۰سال‌گذشته پیش‌بینی لازم برای تامین خوراک از منابع خارجی نزدیک را انجام داده ‌است. باید توجه داشته باشیم که عربستان‌سعودی به‌طور کل با مشکل ذخیره سنگ‌آهن مواجه است. البته هرچند ذخایر قطعی سنگ‌آهن عربستان چیزی کمتر از ۴۰۰‌ میلیون ‌تن بوده، ولی با استخراج‌های جدید پیش‌بینی می‌شود که این ذخایر حداقل به دو‌برابر افزایش پیدا کند. لازم به ذکر است که عیار متوسط معادن سنگ‌آهن عربستان زیر ۴۰‌ درصد است که با عیار متوسط معادن سنگ‌آهن ایران که بین ۵۰ تا ۵۵‌ درصد است فاصله زیادی دارد.

واردات سنگ‌آهن عربستان
عربستان‌سعودی سالانه نزدیک به ۱۴‌ میلیون ‌تن سنگ‌آهن وارد می‌کند که فقط ۸‌ میلیون ‌تن آن به‌تنهایی توسط شرکت دولتی حدید وارد می‌‌شود. دو کشور اصلی تامین‌کننده سنگ‌آهن عربستان، برزیل و سوئد هستند. سرمایه‌گذاری‌های کلانی که عربستان‌سعودی در بخش معدن و صنایع معدنی خود انجام می‌دهد، می‌‌‌‌‌‌تواند در صورت سرمایه‌گذاری در ایران در جهت توسعه صنایع معدنی کشور کمک شایانی کند.
جعفری‌طهرانی در این خصوص گفت: عربستان‌سعودی در حال حاضر یک کشور مصرف‌کننده و واردکننده فولاد است و ما با حسن روابط تجاری می‌توانیم صادرات فولاد به کشور عربستان داشته باشیم.

صادرات فولاد کاهشی شد
اینکه ببینیم ایران چه شرایطی در عرصه فولاد دارد و باید چه کرد که نیاز فولادی کشورهای دیگر از جمله عربستان تامین شود را می‌توان از آمارها هم متوجه شد. آمارها گویای اطلاعات مفیدی در این عرصه هستند و می‌توان با بررسی آنها به بازنگری بهتر سیاست‌ها پرداخت.
بررسی آمار مربوط به واردات و صادرات فولاد در سال ۱۴۰۱ حکایت از آن دارد که اگرچه واردات در این حوزه رشد قابل توجهی داشته اما در مقابل صادرات در مجموع با کاهش ۴ تا ۱۸ درصدی مواجه شده است.
بررسی آمار مربوط به واردات و صادرات فولاد در سال ۱۴۰۱ حکایت از آن دارد که در این سال ۱۷۸ هزار تن مقاطع طویل فولادی وارد کشور شده که نسبت به ۷۸ هزار تن واردشده در سال ۱۴۰۰ رشد ۱۰۵ درصدی را ثبت کرده است.
از این میزان ۱۶ هزار تن تیرآهن، ۱۲۱ هزار تن میلگرد و ۴۱ هزار تن نبشی، ناودانی و سایر مقاطع سهم داشته‌اند که به ترتیب واردات تیرآهن شش درصد کمتر شده، اما واردات میلگرد ۲۸۷ درصد و واردات نبشی، ناودانی و سایر مقاطع هشت درصد نسبت به میزان واردات آنها در یک ساله ۱۴۰۰ بیشتر ثبت شده است.همچنین سال گذشته واردات محصولات فولادی از ۷۷۸ هزار تن در سال ۱۴۰۰ به یک میلیون و ۷۰۰۰ تن رسیده که بیانگر رشد ۲۹ درصدی نسبت به سال ۱۴۰۰ است.در سال گذشته ۸۲۹ هزار تن نیز مقاطع تخت فولادی وارد شده که از این میزان ۳۳۰ هزار تن سهم ورق‌های گرم، ۲۴۵ هزار تن سهم ورق‌های سرد و ۲۰۱ هزار تن سهم ورق‌های پوششدار است که در مجموع نسبت به ۶۹۱ هزار تن واردشده در سال ۱۴۰۰ رشد ۲۰ درصدی واردات این مقاطع دیده می‌شود.
واردات ورق‌های سرد نسبت به ۱۴۰ هزار تن وارداتی در سال ۱۴۰۰، نزدیک به ۱۳۶ درصد افزایش یافته، اما تولید ورق سرد نسبت به ۲۶۴ هزار تن و ورق پوششدار نسبت به ۲۲۴ هزار تن وارداتی در سال ۱۴۰۰ به ترتیب هفت و ۱۰ درصد افت پیدا کرده است.
واردات شمش فولاد (فولاد میانی) به میزان ۶۰۰۰ تن ثبت شده که مشابه میزان واردات در سال ۱۴۰۰ است. واردات بیلت و بلوم از ۲۰۰۰ تن به ۶۰۰۰ تن رسیده و رشد ۲۰۰ درصدی را ثبت کرده است. واردات آهن اسفنجی نیز صفر بوده است.

صادرات فولاد چقدر بود؟
در بخش صادرات نیز طی سال ۱۴۰۱ در مجموع حدود ۱۴ میلیون و ۶۴۰ هزار تن انواع اقلام فولادی (شمش، محصولات و مقاطع فولادی و آهن اسفنجی) صادر شده که نسبت به میزان صادرات انجام شده در مدت مشابه سال ۱۴۰۰، افت چهار تا ۱۸ درصدی را نشان می‌دهد.
بر این اساس در سال ۱۴۰۱، دو میلیون و ۷۳۱ هزار تن مقاطع طویل فولادی صادر شده که نسبت به دو میلیون و ۸۴۱ هزار تن صادرات در سال ۱۴۰۰، افت چهار درصدی را نشان می‌دهد. ۱۳۶ هزار تن تیرآهن، دو میلیون و ۴۲۱ هزار تن میلگرد و ۱۷۴ هزار تن نبشی، ناودانی و سایر مقاطع سهم صادراتی داشته‌اند که به ترتیب تیرآهن شش درصد، میلگرد و نبشی، ناودانی و… هریک سه درصد نسبت به میزان صادر شده آنها در سال ۱۴۰۰ کاهش صادرات ثبت شده است.
میزان صادرات شمش فولاد (فولاد میانی) نیز در سال ۱۴۰۱ نسبت به سال پیش از آن، چهار درصد کاهش داشته و از هفت میلیون و ۶۷۸ هزار تن صادرشده در سال ۱۴۰۰ به هفت میلیون و ۳۷۲ هزار تن در مدت مشابه سال ۱۴۰۱ رسیده است.
در این بخش صادرات اسلب با افت ۲۱ درصدی از دو میلیون و ۵۸۱ هزار تن به دو میلیون و ۴۸ هزار تن رسیده است اما صادرات بیلت و بلوم تنها قلم فولادی است که صادرات افزایشی را ثبت کرده و در حالی که در سال ۱۴۰۰ پنج میلیون و ۹۷ هزار تن صادرشده بوده در سال ۱۴۰۱، میزان صادرات آن به پنج میلیون و ۳۲۴ هزار تن رسیده که رشد چهار درصدی را نشان می‌دهد.
همچنین صادرات محصولات فولادی از سه میلیون و ۴۰۶ هزار تن در سال ۱۴۰۰ به سه میلیون و ۱۹۹ تن در مجموع سال ۱۴۰۱ رسیده که بیانگر افت صادرات شش درصدی است.
در سال گذشته ۴۶۸ هزار تن کل مقاطع تخت فولادی صادرشده که از این میزان ۳۵۷ هزار تن سهم ورق‌های گرم، ۲۱ هزار تن سهم ورق‌های سرد و ۸۳ هزار تن سهم ورق‌های پوشش‌دار بوده است که در مجموع نسبت به ۵۶۵ هزار تن صادراتی در سال ۱۴۰۰ کاهش ۱۷ درصدی صادرات برای این مقاطع دیده می‌شود.
صادرات ورق‌های سرد نسبت به ۴۳۳ هزار تن صادرشده در سال ۱۴۰۰، نزدیک به ۱۸ درصد و صادرات ورق‌های پوشش‌دار نسبت به ۱۱۵ هزار تن صادراتی دو درصد کاهش داشته‌اند، اما صادرات ورق‌های گرم در حالی که در سال ۱۴۰۰ حدود ۱۷ هزار تن ثبت شده در سال ۱۴۰۱ به ۲۱ هزار تن رسیده و ۲۴ درصد افزایش داشته است.
صادرات آهن اسفنجی نیز از یک میلیون و ۵۵ هزار تن در مجموع سال ۱۴۰۰ به ۸۶۴ هزار تن در سال ۱۴۰۱ رسیده که نشانگر کاهش این روند است.

منبع: روزنامه جهان صنعت