فولاد نامه

تولید و ظرفیت

تولید فولاد ایران در سال 1403 به 30 میلیون تن رسید.

بنا به گزارشی از مجله کارآهن (karahan.ir) که در26/2/1404 منتشر شد، رئیس انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران (ISPA) در یک گفتگو اعلام کرد که تولید فولاد ایران در سال ۱۴۰۳ به ۳۰ میلیون تن رسید. با این حساب باید اعلام کرد که ایران با این مقدار تولید فولاد در سال ۱۴۰۳، جایگاه دهم بزرگترین تولیدکنندگان فولاد جهان را حفظ کرده است. در نتیجه باید امیدوار بود با رفع ناترازی‌‌های انرژی بتوان این جایگاه را در سال ۱۴۰۴ یا سال ۲۰۲۵ ارتقا داد.

سیف‌اله امیری در گفت‌و‌گویی با بیرونیت با بیان اینکه طبق برنامه ۱۴۰۴ ظرفیت فولاد کشور به ۵۵ میلیون تن رسیده، اظهار کرد: «اگرچه این ظرفیت حاصل شده، *تولید واقعی فقط ۳۰.۲ میلیون تن است* که دلیل اصلی آن کمبود انرژی، به‌ویژه گاز و برق است. بسیاری از واحدها با ظرفیت بسیار پایین فعال‌اند یا به‌طور کامل متوقف شده‌اند.»

تجارت نیوز در گزارشی که در ۳۰ فروردین ۱۴۰۴ منتشر کرد به نقل از ایرنا گفت: نزدیک به ۲ میلیون تن تولید فولاد میانی کشور به ارزش حدود یک میلیارد دلار در اثر محدودیت‌های برق و گاز کاهش یافت. روند صعودی ۲ ساله تولید فولاد کشور پس از سال ۱۴۰۰ متوقف شد و حجم تولید به سطح سال ۱۳۹۹ بازگشت. محدودیت‌های شدید گازی، ظرفیت‌های جدید آهن اسفنجی را خنثی کرده است. برپایه این گزارش، بیشترین نرخ رشد تولید در زنجیره فولاد به کنسانتره سنگ آهن و پس از آن ورق گرم تعلق دارد.

صادرات

فولاد سازان کشورمان در سالهای اخیر علی رغم مشکلات ناترازی های انرژی و کمبود گاز، توانسته اند جایگاه خود را در جهان حفظ کنند. با این حال به دلیل روابط سیاسی و شرایط ژئو پُلیتیکی منطقه، بخشی از صادرات ایران مختل شده است. آخرین آمار محصولات فولادی در ۹ ماه سال ۱۴۰۳ از کاهش حجم ۲.۱۷ درصدی صادرات محصولات زنجیره آهن و فولاد ایران خبر می دهد.

درست است که در ایران تولید بالای فولاد خام داریم، ولی متأسفانه به دلیل سوء مدیریت و مشکلات منطقه ای، ایران در ماه های اخیر دچار افت جزئی صادرات فولاد نسبت به سالهای گذشته شده است. قابل توجه است که فولاد کشور در دست دلالان فولاد ایران به اسم کشورهای دیگر در دنیا فروخته می شود! (آهن ملل، انتشار 10 بهمن 1403)

خبرگذاری مهر در ۹ اردیبهشت ۱۴۰۴ گفت: انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران آمار صادرات ۱۲ ماهه سال ۱۴۰۳ زنجیره فولاد کشور را منتشر کرد که بر این اساس ارزش صادرات زنجیره فولاد کشور، ۱۳ درصد معادل یک میلیارد دلار کاهش داشته است.

اسلب و شمش به عنوان محصولات اصلی صادراتی فولاد ایران، بیشترین کاهش حجم صادرات به ترتیب با ۳۲ و ۱۸ درصد افت داشته‌اند.

حجم صادرات مقاطع طویل ۱۴ درصد افزایش داشته که کارت‌های بازرگانی اجاره‌ای همچنان بازیگر اصلی صادرات آن بوده‌اند؛ این مسئله قطعاً بر ارزآوری فولاد کشور تأثیرگذار خواهد بود.

روند افزایشی حجم صادرات مواد اولیه زنجیره فولاد شامل کنسانتره و گندله سنگ آهن با وجود عوارض صادراتی قابل توجه است.

صادرات آهن اسفنجی (و بریکت) رشد ۱۲ درصدی داشته که عمدتاً در نیمه نخست سال صورت گرفته است.

پایگاه خبری آهنگر با انتشار گزارشی در ۲۷/۱۲/۱۴۰۳ عنوان کرد:

در نیمه نخست سال ۱۴۰۳، حدود ۷۷۰ میلیون دلار محصولات فولادی به کشور وارد شد که بیش از ۹۳ درصد آن مربوط به ورق‌های فولادی بود. واردات ورق گرم با افزایش چشمگیری همراه شد و میزان واردات ورق سرد نیز رقم قابل‌توجهی را به خود اختصاص داد.

از سوی دیگر، صادرات محصولات فولادی کاهش یافت. برای مثال، صادرات آهن اسفنجی در این دوره کاهش چشمگیری داشت که این موضوع به دلیل افزایش مصرف داخلی و کاهش رقابت‌پذیری در بازارهای بین‌المللی رخ داد.

چالش ها و موانع

مهمترین چالش های صنعت فولاد ایران در سال 1403 به گزارش ایسنا به شرح زیر است:

۱- محدودیت‌های انرژی: قطعی‌های مکرر برق در تابستان و کمبود گاز در فصل زمستان، تولید فولاد را تحت تأثیر قرار داد. این ناترازی انرژی منجر به افزایش هزینه‌های تولید و کاهش توان رقابتی ایران در بازار جهانی شد.

طبق آمار یکی از بزرگترین تولیدکنندگان فولاد کشور، در تابستان ۱۴۰۳، به دلیل کمبود برق، ۷۵۰ هزار تن تولید این کارخانه از دست رفت که معادل ۱۶ هزار میلیارد تومان کاهش درآمد بود.

۲- کاهش تقاضای جهانی و افت قیمت‌ها: علاوه‌بر کاهش توان رقابتی در بازارهای جهانی ناشی از کاهش صادرات، در سال ۲۰۲۴، قیمت جهانی فولاد نیز کاهش یافت که تأثیر مستقیمی بر درآمدهای صادراتی شرکت‌های ایرانی داشت. طبق آمار در ۶ ماه نخست سال ۱۴۰۳، صادرات فولاد کشور از نظر وزنی ۱۳ درصد و از نظر ارزشی ۱۴ درصد نسبت به مدت مشابه سال پیش از آن کاهش یافت.

۳. افزایش هزینه‌های تولید: بالا رفتن هزینه‌های انرژی، مواداولیه و حمل‌ونقل در سال ١۴٠٣، فشار مضاعفی را بر شرکت‌های فولادی وارد کرد. این درحالی بود که سیاست‌های قیمت‌گذاری داخلی نیز اجازه نداد قیمت محصولات فولادی متناسب با هزینه‌های تولید تنظیم شود که این امر به کاهش حاشیه سود شرکت‌ها منجر شده است.

۴. مشکلات نقدینگی و رکود بازار داخلی: ضعف تقاضا در بازار داخلی و مشکلات نقدینگی از دیگر چالش‌های جدی صنعت فولاد در سال گذشته بود که فشار شدیدی به صنعت فولاد کشور وارد کرد؛ همین موضوع موجب محدودیت‌های جدی در عرضه مواداولیه مانند شمش و اسلب شد.

۵. عدم رعایت استانداردهای بین‌المللی: شرایط برای صنعت فولاد ایران در سال ١۴٠٣ به قدری سخت شد که موضوع توجه به استانداردهای جهانی مورد غفلت قرار گرفت و دیگر توانی برای حفظ آن وجود نداشت؛ تداوم این موضوع به‌ویژه در خصوص کاهش کربن در فرآیند تولید، می‌تواند متاسفانه در آینده منجر به محدودیت‌های صادراتی و خروج ایران از بازارهای بین‌المللی شود.

تولید کنندگان کلیدی

لیست تولیدکنندگان فولاد ایران به گزارش امید مرادی خبرنگار گروه صنعتی صبا (10 تیر1402):

۱. فولاد مبارکه اصفهان

- بزرگترین تولیدکننده فولاد ایران با ظرفیت تولید سالانه ۷.۲ میلیون تن.

- محصولات کلیدی: ورق گرم، ورق سرد، گالوانیزه، رول‌های صنعتی و شمش فولادی.

- نقش در صادرات: سهم بیش از ۵۰٪ از صادرات فولاد ایران.

۲. فولاد خوزستان

- تمرکز بر تولید شمش و محصولات بلند مانند میلگرد و تیرآهن.

- ظرفیت تولید: حدود ۳ میلیون تن در سال.

- ویژگی: تأمین مواد اولیه برای صنایع پایین‌دستی.

۳. فولاد هرمزگان

- تولیدکننده آهن اسفنجی و شمش فولادی.

- ظرفیت: ۱.۵ میلیون تن در سال.

- موقعیت استراتژیک: دسترسی به آب‌های آزاد برای صادرات.

۴. فولاد اصفهان

- محصولات اصلی: ریل، تیرآهن، سیم مفتول و میلگرد.

- قدیمی‌ترین کارخانه فولاد ایران با بیش از ۵ دهه فعالیت.

۵. فولاد آلیاژی ایران (ذوب‌آهن اصفهان)

- تخصص در فولادهای آلیاژی برای صنایع خودروسازی، نفت و گاز.

- ظرفیت: ۵۰۰ هزار تن در سال.

۶. فولاد سبا (کاویان)

- پروژه عظیم در استان کرمان با هدف تولید ۵ میلیون تن فولاد در سال.

- وضعیت: در حال توسعه و بخشی از آن به بهره‌برداری رسیده است.

۷. فولاد سیرجان

- تولیدکننده ورق‌های فولادی و پروفیل.

- ظرفیت: ۱ میلیون تن در سال.