متاسفانه فروش محصولات در بورس کالا برای نوردکاران تبدیل به یک معضل جدی شده است. بورس کالا اعلام کرده که همه نوردکاران باید محصولات نهایی خود را صرفا در این عرصه عرضه کنند، این در حالی است که اگر این محصولات در بورس کالا به فروش نرسید می‌توانند دست به صادرات بزنند، اما باید به این موضوع هم توجه می‌شد که شاید برخی شرکت‌های نوردی به هر دلیلی نتوانند صادرات انجام دهند در این صورت ناچار می‌شوند که جنس خود را در انبارها رها کنند. در این بین اگر شرکتی موفق به فروش محصولاتش در بورس کالا نشود و از سویی توان صادرات هم نداشته باشد؛ در نتیجه خواب سرمایه اتفاق می‌افتد و دچار مشکلات زیادی خواهد شد.
به این ترتیب فعالان معدنی از جمله نوردکاران باور دارند که بورس کالا برای این عرصه مانع‌تراشی کرده و باعث شده که قیمت‌ها واقعی نباشد و روند طبیعی بازار طی نشود. حالا تاکید می‌شود تا وقتی این مجموعه نقش واقعی خود را ایفا نکند، مشکلات فعالان این عرصه از جمله حوزه میلگرد حل نخواهد شد. در این بین تاکید می‌شود که باید بورس را آزاد کنند و دست از کنترل بردارند، چراکه با شرایط فعلی به طور مثال هیچ توجیهی برای تولید‌کننده میلگرد وجود ندارد که میلگرد را در داخل تولید کند و به فروش برساند. این در حالی است که بورس کالا در دنیا جایگاهی رقابتی دارد. مساله مهم این است که عرضه‌کننده و مصرف‌کننده می‌توانند نقش واقعی خود را ایفا کنند.
در ادامه مشکل دیگر نوردی‌ها بحث تامین مواد اولیه است. مهم‌ترین اصل برای واحدهای تولیدی صنعت فولاد، تامین مواد اولیه است که اگر این امر محقق شود، قطعا بازار تنظیم می‌شود و به شرایط عادی برمی‌گردد. هنگامی که مواد اولیه برای کارخانه‌های تولیدی تامین نشود، واحد متوقف شده و از حرکت می‌ایستد. بنابراین واحد تولیدی نمی‌تواند تقاضایی از بالادست خود داشته باشد و به واحدهای پایین ‌دست خود برای عرضه پاسخ دهد. در نتیجه خلل و التهابی در بازار ایجاد می‌شود که آسیب‌های آن به مصرف‌کنندگان و حتی جامعه وارد می‌شود و در پی آن، نگرانی‌ها و اعتراضات در بازار به وجود می‌آید. بنابراین باید موضوع تامین مواد اولیه بررسی شود. به این ترتیب برای اینکه شاهد یک صنعت پایدار و بزرگ در حوزه نورد باشیم باید چالش‌های سد راه این عرصه برداشته شود. در این بین اگر دستگاه‌های اجرایی و دولت نسبت به نوردکاران اهتمام ورزیده و برنامه‌ریزی کنند تا در ابتدای سال همه نیازها را در یک پروسه‌ای از شرکت‌های نزدیک به خودشان خریداری کرده و قراردادهای بلندمدت منعقد شود، شاید مشکل تامین مواد اولیه به صورت پراکنده برطرف شود.

مشکلات نوردی‌ها
در این خصوص رییس هیات‌مدیره انجمن نوردکاران فولادی ایران با اشاره به فاکتورهایی که حیات تولید را برای شرکت‌های نوردی با مشکلات جدی مواجه کرده، از مهم‌ترین آنها یعنی تامین مواد اولیه، حمل‌و‌نقل، تولید و فروش نام برد.احمد خوروش با اشاره به مشکلات بورس کالا گفت: مهم‌ترین مشکل در صنعت نورد مسائل مرتبط با بورس کالا است. برای تامین مواد اولیه به اجبار باید از بورس کالا خریداری کرد، اما این خرید به صورت مداوم و از یک شرکت قابل تامین نیست و شرکت‌ها مجبور هستند مواد اولیه مورد نیاز خود را از شرکت‌های مختلف خریداری کنند.خوروش تبعات خرید از یک شرکت را محرومیت از یک نوع شمش و مواد اولیه دانست و ادامه داد: در این صورت نوردکاران در زمان تولید با مشکلاتی همچون استاندارد و مسائل دیگر روبه‌رو می‌شوند که این خود ضعف بسیار بزرگی در ارتباط با تولید دائم و عمده است.خوروش مشکلات مرتبط با حمل‌و‌نقل را از دیگر مشکلاتی دانست که در وضعیت تولید نقش بسزایی دارد و با بیان اینکه در نقاط مختلف کشور، شرکت‌های تولیدکننده شمش، مواد اولیه نورد و شرکت‌های ذوبی قرار دارند اما قیمت حمل‌و‌نقل این مواد متفاوت است، یادآور شد: بارها به مسوولان مربوطه اعلام کرده‌ایم که بین شرکت‌هایی که نزدیک به هم هستند، رابطه نزدیکی ایجاد شود تا مواد اولیه به راحتی تامین شود، اما تا به امروز نتیجه‌ای نگرفته‌ایم.
در بسیاری از کارخانه‌های نوردی با قطعی برق حرارت کوره کمتر شده تا جایی که قطعی ۱۲ ساعته می‌تواند توقف دو روزه را در پی داشته باشد که ضرر و زیان زیادی به نوردکاران وارد می‌کند. در جلسه‌ای که وزیر نیرو با هیات‌مدیره انجمن برگزار کرده، برای کارخانجات نوردی که از شبکه توزیع کمتر از ۳ مگاوات برق مصرف می‌کنند، قرار بر این شد براساس برنامه‌ریزی شهرک‌ها در هفته ۱۲ ساعت قطعی برق داشته باشند. همچنین بحث برنامه‌ریزی برای قطعی کارخانجات فولادی با مصرف برق بالای ۷ مگاوات تا ۲۰ مگاوات که جمعا در کل کشور حدود ۶۰۰ مگاوات است، به انجمن تولیدکنندگان فولاد واگذار شد. در این بین مساله این است که با اینکه سال گذشته وزارت نیرو با جلساتی که با فعالان نوردی گذاشت عملا با خواهش باعث شد که واحدهای فولادسازی همکاری کنند و مصرف برق را کاهش دهند، اما نوردی‌ها امسال از این گله دارند که نه‌تنها خواهشی نشده بلکه به صورت دستوری و با جرایم بی‌سابقه به سراغ واحدهای فولادی آمده‌اند.

بورس کالا دلیل خواب سرمایه‌ای
نوردکاران برای تامین مواد اولیه باید از بورس کالا خرید کنند، اما این خرید به صورت مداوم و از یک شرکت نباید باشد؛ در نتیجه فعالان اقتصادی مجبور هستند مواد اولیه مورد نیاز خود را از شرکت‌های متفاوت خریداری کنند. اما مساله این است که ممکن است نوردکاران در زمان تولید با مشکلاتی همچون ضعف استاندارد روبه‌رو ‌شوند که این خود ضعف بسیار بزرگی در ارتباط با تولید عمده است. خوروش در بخش دیگری از سخنانش با اشاره به اینکه فروش محصولات در بورس کالا برای نوردکاران تبدیل به یک معضل جدی شده، اذعان کرد: بورس کالا اعلام کرده که همه نوردکاران باید محصولات نهایی خود را صرفا در بورس عرضه و به فروش برسانند، این در حالی است که اگر این محصولات در بورس کالا به فروش نرسید می‌توانند صادرات انجام دهند. اما باید به این موضوع هم توجه می‌شد که شاید برخی شرکت‌های نوردی به هر دلیلی نتوانند صادرات انجام دهند در این صورت جنس در انبارها خواهد ماند.
وی با اشاره به اینکه اگر شرکتی موفق به فروش محصولاتش در بورس کالا نشده و از سویی توان صادرات هم نداشته باشد، گفت: در نتیجه خواب سرمایه برای آنها اتفاق می‌افتد و دچار مشکلات زیادی خواهند شد.
رییس هیات‌مدیره انجمن نوردکاران فولادی ایران از دیگر مشکلات صنعت نورد به قطعی و کمبود سوخت و انرژی مانند برق در تابستان و گاز در زمستان و هزینه‌های جانبی چون حقوق و دستمزد کارگران اشاره کرد که هرساله افزایش سرسام‌آوری داشته و باعث شده تا تولید در محصولات نوردی صرفه اقتصادی خود را از دست بدهد.

راهکار چیست؟
این فعال صنعت نورد درخصوص راهکار تامین مواد اولیه گفت: اگر دستگاه‌های اجرایی و دولت نسبت به نوردکاران اهتمام ورزیده و برنامه‌ریزی کنند تا در ابتدای سال همه نیازها را در یک پروسه‌ای از شرکت‌های نزدیک به خودشان خریداری کرده و قراردادهای بلندمدت منعقد شود، در این صورت مشکل تامین مواد اولیه به صورت پراکنده و هزینه‌های بالا برطرف خواهد شد.
خوروش در بخش دیگری از سخنانش به پیامدهای مثبت تشکیل شورای آهن و فولاد با حضور انجمن تولیدکنندگان فولاد، انجمن سنگ‌آهن و انجمن نوردکاران فولادی ایران اشاره کرد و یادآور شد: بارها نشستی با اعضای این شورا داشته‌ایم. در اولین نشستی که در سال جاری و در هفته گذشته برگزار شد به نتایج خوبی رسیده‌ایم که از آن جمله می‌توان به تعامل هر چه بیشتر با بورس کالا و مسوولان وزارت صمت اشاره کرد.
وی اضافه کرد: قرار بر این شد تا سیاستگذاری و خط‌مشی‌های این شورا به سمع و نظر مسوولان برسد تا راهکارهای مثبتی از سوی دولت یا شورای آهن و فولاد ارائه و بخش اعظمی از مشکلات رفع شود.

۳۳ میلیون تن ظرفیت واحد‌های نوردی
رییس هیات‌مدیره انجمن نوردکاران فولادی ایران در ادامه با اشاره به اینکه صنعت نورد جزو صنایعی است که بیشترین جذب نیروی انسانی را داشته، اضافه کرد: بالغ بر ۶۰ تا ۱۰۰ هزار نفر در این واحدها مشغول فعالیت بوده و مشکلات پیش رو منجر به ایجاد چالش برای این دسته از کارگران نیز می‌شود.
به گفته وی صنعت نورد حدود ۳۳میلیون تن ظرفیت تولید داشته که متاسفانه فقط می‌توانیم از یک‌سوم آن استفاده کنیم، این در حالی است که سال گذشته بهترین سال برای تولید بود؛ چراکه علی‌رغم وجود مشکلاتی چون کمبود گاز و برق، موفق به تولید حدود ۱۳ تا ۱۴ میلیون تن مقاطع طویل شدیم اگرچه رقم قابل توجهی نیست اما پتانسیل‌های لازم برای افزایش را داشته و می‌تواند توسعه صادرات را افزایش ‌دهد و ارزآوری مفیدتری برای کشور به دنبال داشته باشد.

مشکل‌آفرینی بورس کالا
پیش‌تر عضو هیات‌مدیره انجمن نوردکاران فولاد ایران به «جهان‌صنعت» گفته بود: نرخ گاز واحدهای فولادی در دو سال اخیر بالغ بر ۳۰ برابر شده است. در حالی که قیمت انرژی، قطعات یدکی، حقوق کارگران و کرایه‌های حمل‌و‌نقل و هزینه‌های بانکی همه افزایشی بوده است. سوال مهم این است که آیا قیمت فولاد بخش مارجین بین شمش و نورد حتی یک درصد گران‌تر شده است؟ هزینه تولید ما امسال بالغ بر ۵/۱۱ درصد است، اما مارجین شمش و میلگرد در بورس کالا گاهی تا ۷ درصد هم می‌رسد! مساله این است که این موضوع را باید کجا مطرح کرد؟ در ادامه با توجه به اینکه قیمت‌ها از قیمت جهانی حدود ۱۰۰ دلار کمتر هستند آیا باید یک رسته نابود شود که یک رسته سود ببرد؟
احمد رضوی‌نیک ادامه داد: تمام این مسائل به این خاطر است که در بورس انرژی نوشته شده اگر واحدها چنین کاری را انجام ندهند خود شرکت برق انرژی را به نیابت از واحد فولاد‌ساز خریداری می‌کند و با قیمت بالا نرخ‌گذاری کرده و به فروش می‌رساند‌. همچنین گاز را هم با بالاترین قیمت مشخص کرده و در نهایت آن را به فعالان این عرصه تحمیل می‌کند. درصورتی که سال گذشته وزارت نیرو با جلساتی که با فعالان نوردی گذاشت عملا با خواهش باعث شد واحدهای فولادسازی همکاری کنند و مصرف برق را کاهش دهند، اما امسال نه‌تنها خواهشی نشده بلکه به صورت دستوری و با جرایم به سراغ واحدهای فولادی آمده‌اند.
او با اشاره به روند کاهشی صادرات نیز گفت: صادرات در دو، سه ماه اخیر ریزش شدیدی داشته است. می‌توان گفت که حدودا تا ۳۰ درصد محصولات نهایی ریزش داشته‌اند اما وضعیت برای مواد خام افزایشی بوده است.
رضوی‌نیک با بیان وضعیت قیمت‌ها گفت: قیمت واقعی صادرات مواد خام متناسب با نرخ دلار و هزینه‌هایی که بابت دلار برای جابه‌جایی و تبدیل به داخل انجام می‌شود چیزی بین ۴۶۵ تا ۴۸۵ دلار است، اما شمش در بورس کالا با مهندسی قیمت و عرضه‌های قطره‌چکانی و محدودیت عرضه (واحد نوردی باید تمام محصولات نهایی خود را در بورس کالا به فروش برساند، ‌چراکه ملاک فروش است) متفاوت می‌شوند! با نگاهی به میزان عرضه‌ها متوجه می‌شویم که از ۳۲۰ هزار تن یا ۳۴۰ هزار تن میلگرد عرضه شده در بورس کالا تنها حدود ۴۰ هزار تن معامله شده و به فروش رفته است که چیزی حدود ۱۵ درصد است.
عضو هیات‌مدیره انجمن نوردکاران فولاد ایران تصریح کرد: با این روش واحدهای فولادی می‌توانند تنها ۱۵ درصد ظرفیت تولید خود را در بورس خریداری کنند. با اینکه ما چیزی حدود ۷ میلیون تن شمش مازاد داریم، اما چرا باید عرضه‌های قطره‌چکانی برای مواد اولیه واحدهای نوردی در نظر بگیرند که در نهایت باعث شوند که این واحدها زمینگیر شوند و با ۱۵ درصد ظرفیت کار کنند و ریزش ۳۰ درصدی صادرات داشته باشند!

منبع: روزنامه جهان صنعت