از زمان‌های گذشته، یکی از بزرگ‌ترین عوامل موثر بر نرخ بیکاری و درآمد زایی کشور، صنعت بوده که نیاز‌های مردم را برآورده می‌کرده. یکی از بزرگ‌ترین پایه‌های مختلف صنعت فولاد می‌باشد. در این خصوص کشور‌های مختلف دنیا هر ساله با تولید تناژ زیادی از این محصول مادر، نیاز‌های کشور‌ خود و کشور‌های دیگر را تامین می‌‌کنند. صادرات هم عامل مهمی در قدرت تبادلات کشور‌ها به حساب می‌آید. حال سوالی که پیش می‌آید این است که نقش مهم فولاد در صادرات ایران چیست؟

صادرات فولاد تا چه حد برای کشور مهم است؟

بر این اساس که تمامی صنایع و محصولات به صورت مستقیم وغیر مستقیم با فولاد مرتبط هستند، می‌توان گفت که فولاد فرآورده بسیار مهمی بوده و مادر صنایع می‌باشد. از دوران انقلاب صنعتی در اروپا، فولاد عامل مهمی در تولید محصولات جدید، تولید سلاح‌های جدید و مدرن، وسایل نقلیه و ساختمان سازی می‌باشد.

پس از گذشت چندین قرن، فولاد همچنان مهم‌ترین محصول مورد نیاز سازه‌های دست بشر است. امسال نرخ فروش فولاد تولید شده کشور در بازار‌های جهانی، در حدود ۲ درصد از سهم کل فولاد‌های مبادله شده در بازار‌های جهانی بود.

طی یک دهه اخیر سهم صنعت و معدن از تولید ناخالص داخلی از روند افزایشی برخوردار بوده و از حدود ۱۵ درصد به بالای ۲۲ درصد رسیده است. وی با بیان اینکه بالغ بر یک سوم اشتغال کشور در بخش صنعت، نفت و گاز کشور است، گفت: صنعت فولاد جهان (تولید فولاد خام) طی یک دهه اخیر بالغ بر ۳۲ درصد رشد داشته و میانگین تولیدات سالیانه آن نسبت به دهه قبل ۵۱ درصد افزایش پیدا کرده است.

بر اساس آمار‌های جمع‌آوری شده، سهم صنعت فولاد از تولید ناخالص داخلی، ۹۵ هزار میلیارد دلاری در سراسر جهان است که سهم کشور ما در حدود ۲.۱ درصد از سهم کل است.  بنابراین می‌توان آن را از شاخص‌های توسعه یافتگی دانست.  صنعت فولاد ایران یکی از پر شتاب‌ترین توسعه‌ها را در جهان داشته که با مشارکت دولت و مدیران وقت بوده است.

همچنین یکی از کالاهای پر متقاضی در سراسر جهان، فولاد و مقاطع فولادی مختلف است که در ساخت همه وسایل تاثیر دارند. از این رو عاملی برای تهیه ارز خارجی پس از صنعت نفت محصوب می‌شود. از فولاد برای ساخت اسکلت خانه و ساختمان، وسایل نقلیه، ابزار و ادوات نظامی و تمامی وسایل موجود در خانه و مسکن به کار می‌رود. چنین کالایی بسیار متقاضی است و درصورت بالا بردن تولیداتش، کشور ار دچار تحول اقتصادی می‌کند.

طبق برنامه اهداف صادراتی فولاد، قرار است تا پایان سال 1400 هشت میلیون تن (3.4 میلیارد دلار)، سال 1401، 9.5 میلیون تن (3.8 میلیارد دلار) و در سال 1402، 14 میلیون (5.6 میلیارد دلار) محصولات فولادی صادر شود. در جدول زیر، حجم صادرات فولاد داخلی به کشور‌های مقصد در سال ۱۴۰۰ موجود می‌باشد.

بازار فولاد در جهان یک بازار مادر است. این بازار وظیفه تامین دیگر صنایع را بر عهده دارد و از همه قسمت‌ها مهم‌تر و حساس‌تر است. کشور ما نیز برای تامین نیاز کاخانجات داخلی در حال افزایش نرخ تولیدات فولاد و مقاطع آهن‌آلات خود می‌‌باشد. از این رو کشور در حال سرمایه گذاری بر روی بخش صنعت و معدن(تولید فولاد) است. اما کشور‌های رقیب نیز در این زمینه دست از تلاش بر نداشته‌اند. به عنوان مثال روسیه و چین، دو کشور قدرتمند در زمینه تولید فولاد در سطح جهانی، در این زمان در حال تلاش بیشتر برای حفظ و پیشرفت هستند.

روسیه پس از تحریم شدن از سوی آمریکا، جهت حفظ بازار خود و نیز تامین مخارج احتمالی آینده، محصولات فولادی خود را با تخفیف ۲۰ الی ۲۵ درصدی به فروش گذاشت. در این زمان، بسیاری از کشور‌های طرف قرارداد ایران که عبارتند از:

• چین

• کره جنوبی

• امارات متحده عربی

• ایتالیا

• تایلند

• اندونزی

• افغانستان

• عمان

• مصر

• تایوان

• عراق

• ترکیه

• هند

• سودان

• اردن

• بلژیک

• اسپانیا

تحت تاثیر این قیمت‌ها قرار گرفتند و این عاملی برای تصاحب بازار‌های ایران در جهان بود. اما گذشته از این موضوع که در دراز مدت نمی‌تواند عامل سود‌زایی برای روسیه باشد، تنها بازار‌های جهانی را به چالش جدید روبرو می‌کند.

بر اساس گزارشات تهیه شده از کارخانجات صادر کننده کشور نظیر فولاد مبارکه، ذوب آهن اصفهان، فولاد اهواز و برخی دیگر از تولیدکنندگان داخلی، این موضوع تخفیف‌های روسیه هیچ تاثیری بر بازار فروش کشور نداشته و تولیدکنندگان همچنان در حال فروش محصولات خود در خارج از کشور هستند.

از مهم‌ترین محصولات تولید داخلی که بیشترین سهم را در صنایع پرکاربرد نظیر مکانیک و خودروسازی، لوازم کشاورزی و صنایع هوایی دارند، می‌توان نام برد که از جنس فولاد MO۴۰ و فولاد CK۴۵ و انواع استنلس استیل هستند.

این محصولات در طیف گسترده‌ای از محصولات خانگی، صنایع معماری و عمرانی نظیر انواع سازه‌سازی و تولید خودرو‌های مکانیکی به کار می‌روند.

از پایه مبل‌ها گرفته که از لوله استیل درست می‌شود تا قطعات مکانیکی درون خودرو‌ها مانند موتوری و گیربکس، محور‌ها و حتی ساخت هواپیماها از فولاد استفاده می‌شود.

بنابراین فولاد نقش مهمی در صادرات کشور دارد که علاوه بر صادرات، در زمینه تولیدات داخلی نیز ما را بشدت کمک می‌کند. صادرات فولاد بر قیمت محصولات داخلی نیز تاثیر می‌گذارد. یعنی هر‌چه تقاضا برای فولاد در کشور‌های خارجه بیشتر باشد، ارزش فولاد تولید شده برای دریافت ارز خارجه که ارزش بیشتری دارد خرج می‌شود.

از این رو فولاد در کشور کم شده و بیشتر صادر می‌شود. به مراتب این عوامل موجب افزایش قیمت فولاد‌های آلیاژی مورد نیاز در کشور می‌شوند. فولاد CK۴۵ نیز که یکی از محصولات پرکاربرد در تولید قطعات خودرو‌ها و ابزار‌های صنعتی مختلف است نیز، افزایش پیدا می‌کند.

به طور کلی رقابت در بازار‌های جهانی مخصوصا در زمینه خرید و فروش فولاد، کاری بسیار سخت و طاقت فرساست. برای رسیدن به جایگاه بهتر در بازار‌های جهانی، نیاز به حمایت و کاهش تحریم‌هاست. در صورت به نتیجه رسیدن برجام، این محدودیت‌ها نیز برداشته می‌شوند و کشور ما همانند کشور‌های دیگر، توانایی بیشتری در رقابت با رقبای خود پیدا می‌کند.

اشتغال زایی صنعت فولاد با افزایش سرمایه گذاری

بر اساس گزارشات جمع‌اوری شده از سال ۱۴۰۰، حدود ۳۵۰ هزار نفر در زمینه تولید فولاد به طور مستقیم وغیر مستقیم مشغول به کار شده‌اند. به طور کلی یک سوم از مشاغل کشور را صنعت و معدن به خود اختصاص داده است که عدد بزرگیست.

با گسترش سهم بازار کشور در بازار‌های جهانی، جوانان بیشتری در این زمینه مشغول به کار و فعالیت می‌شوند. از کارمندان بخش استخراج سنگ آهن گرفته، تا بخش‌ها و فاز‌های مختلف نوردی و تولید محصول، از تولید محصول تا حمل و نقل به مقصد نهایی، شاید به جزعت بیش از هزار نفر دست به دست هم می‌دهند.

همه این کار‌ها و این همه نیروی انسانی مشغول به کار، نتیجه اهمیت فولاد و تولید آن می‌باشد که از مصارف عمومی مردم گرفته، تا مصارف نظامی و تولید جنگ افزار‌های پیشرفته که نیازمند استحکام و مقاومت بالایی هستند. در عین این ویژگی‌ها، فولاد نسبت به عناصر و ترکیبات سنگین‌تر قیمت مناسب‌تری دارد.

از این رو از آن بشدت استفاده می‌شود.

تغییرات سال‌های اخیر قیمت فولاد

در سال‌های اخیر، قیمت فولاد و محصولات فرآوری شده از آن به شدت افزایش یافته. علت آن هم افزایش جمعیت کره زمین است. هرچه جمعیت بیشتر شود، نیاز به مسکن آن و غذا نیز به تبع آن افزایش پیدا می‌کند. از این رو نیاز به فولاد بیشتر می‌شود و در نتیجه برای تولید کارخانجات بیشتر و تامین نیاز مردم، هزینه بیشتری می‌شود و در کل قیمت فولاد پس از مدتی به سمت بالا می‌رود.

بیشترین سهم فولاد در زمینه تولید خودرو و ساختمان سازی است. این دو حوزه به شدت تقاضا دارند و در صورت پاسخگویی تولیدکنندگان داخلی به نیاز بازار داخلی، تا حدود زیادی این نیاز‌ها برطرف می‌شوند. جهت کسب اطلاع از قیمت فولاد‌های آلیاژی بازار، به وب سایت آرسینکو مراجعه کنید.

حجم بزرگی از فولاد صادراتی کشور توسط کارخانه فولاد مبارکه تولید و صادر می‌شود.

این کارخانه شهرت زیادی در خاورمیانه دارد. عمده نیاز کارخانجات داخلی را می‌تواند به تنهایی تامین کند و در سال‌های اخیر، رشد ۵۰ درصدی‌ای در زمینه تولیدات مقاطع فولادی داشته است. همچنین کارخانه فولاد اهواز در این زمینه پیشرفت‌های چشم‌گیری داشته و در حال حاضر یکی از بزرگ‌ترین صادر کنندگان مقاطع فولادی به امارات متحده و کشور‌های آسیای شرقی مانند کره جنوبی و هند می‌باشد.

هرچه جلوتر می‌رویم، پیشرفت کشور بیشتر شده و در نقاط بیشتری کارخانه ساخته می‌شود. بسیاری از معادن آهن و عناصر دیگر کشور هنوز ناشناخته هستند که با پیشرفت و افزایش سهم کشور در صنعت جهانی، این معادن نیز تبدیل به کارخانجاتی شده که علاوه بر افزایش صود‌آوری برای کشور، جوانان جویای کار را نیز شاغل می‌کنند.