با توجه به این مسائل بسیاری از کارشناسان بر عدم توفیق در دستیابی به هدف ۵۵ میلیون تن فولاد در افق ۱۴۰۴ باور دارند. در واقع این عده بر این ایده تاکید دارند که سوء‌مدیریت و مشکلات ایجادشده در حوزه‌های مختلف از جمله سهمیه‌بندی برق در سال‌های اخیر باعث شده که نتوانیم به تولید مد نظر در صنعت فولاد دست پیدا کنیم. تا جایی که در سال ۱۴۰۰ حدود ۲۷ میلیون تن و ۱۴۰۱ حدود ۳۰ میلیون تن تولید شده، این در حالی است که پیش‌بینی تولید برای این سال بیشتر از اینها بوده است. در ادامه برای سال ۱۴۰۱ حدود ۳۷ میلیون تن پیش‌بینی شده بود که با آمار واقعی تفاوت چشمگیری دارد. امسال هم مطرح می‌شود که براساس برنامه تولید ۵۵ میلیون تن تولید فولاد در ۱۴۰۴ باید حداقل بیش از ۴۲ میلیون تن تولید داشته باشیم، عددی که با شرایط فعلی دور از دسترس به نظر می‌رسد. تا جایی که کارشناسان مطرح می‌کنند که اگر بتوانیم تولید سال قبل را ثابت نگه داریم در نوع خود شاهکار کرده‌ایم.
در واقع وجود مواد اولیه صنعت فولاد در ایران مزیتی است که خیلی از تولیدکنندگان بزرگ دنیا از آن محروم هستند، اما تنها با داشتن پتانسیل طبیعی نمی‌توان پیشران بود. به عنوان مثال ژاپن با اینکه یک کیلوگرم سنگ‌آهن هم ندارد، اما جزو ۵ تولیدکننده صنعت فولاد دنیاست. این کشور بدون داشتن انرژی و مواد اولیه امروز ۱۱۰ میلیون تن معادل ۴ برابر ایران فولاد تولید می‌کند. با اینکه ما مزیت‌هایی داریم، اما برخی محدودیت‌ها در صنعت فولاد جایگاه و رتبه ایران را با خطر مواجه کرده و در نهایت این صنعت را از سوددهی خارج خواهد کرد.
این در حالی است که برخی دیگر باور دارند که براساس برآورد‌های انجام‌شده، ظرفیت تولید فولاد کشور از هدف‌گذاری ۵۵ میلیون تن در افق ۱۴۰۴ فراتر می‌رود. البته این مهم در شرایطی اتفاق می‌افتد که برخی پیش‌نیازها فراهم شود. کارشناسان بر این مهم تاکید دارند که به دلیل پیش‌بینی کاهش مصرف فولاد و مشکلات فعلی در کشور بهترین راه حمایت دولتمردان از فولادی‌ها و توسعه صادرات است. در نتیجه امروز نیاز صنعت فولاد با توجه به اشباع بازار داخل صادرات است. در این بین به غیر‌از چند محصول خاص که تولید داخل آن برای هیچ خط تولید و کارخانه‌ای توجیه اقتصادی ندارد، بقیه محصولات قابلیت صادرات دارند. در این خصوص باید از کشورهای دیگر الگوبرداری کرد. تولیدکنندگان بزرگ فولاد حجمی از فولاد را در داخل تولید می‌کنند و بخشی را که تولید آن توجیه اقتصادی ندارد، وارد می‌کنند. به طور مثال آلمان از ۴۵ میلیون تن فولاد تولیدی، ۲۰ میلیون تن را صادر و ۲۵ میلیون تن فولاد خاص مورد نیاز خود را وارد می‌کند. بنابراین اگر ما در ایران بخواهیم به اعداد هدف‌گذاری‌شده در افق ۱۴۰۴ دست یابیم، باید مسیر صادرات را پیش بگیریم و این مهم را تقویت کنیم.

فراتر از اهداف پیش‌بینی‌شده
در این خصوص عضو هیات‌مدیره انجمن تولیدکنندگان فولاد از رسیدن ظرفیت کنونی تولید سالانه فولاد به ۴۵ میلیون تن خبر داد و گفت: ظرفیت تولید فولاد کشور از هدف‌گذاری ۵۵ میلیون تن در افق ۱۴۰۴ فراتر می‌رود.
بهادر احرامیان با بیان اینکه ایران تا سال ۱۳۹۲ جزو واردکنندگان فولاد جهان بوده است، گفت: واردات فولاد کشور با حدود ۱۲ میلیون تن در این سال‌ها به اوج خود رسید و سپس با ورود ظرفیت‌های جدید به مدار، مقدار واردات کاهش یافت و با حجم ظرفیت‌سازی عظیم در کشور در دهه‌های ۸۰ و ۹۰ که همچنان رو به افزایش است، منحنی واردات شیب نزولی گرفت و در سال‌های ۹۴ و ۹۵ نخستین‌بار تراز تجاری ایران روی فولاد مثبت شد و ایران صادرکننده فولاد شد. در همین سال‌ها هم به تدریج در رده تولیدکنندگان فولاد بالا آمدیم و هم‌اکنون در رتبه دهم تولیدکنندگان فولاد جهان قرار داریم.
وی به ظرفیت‌سازی تولید فولاد کشور در دهه‌های ۸۰ و ۹۰ اشاره کرد و گفت: سال ۸۱ ظرفیت تولید سالانه فولاد ایران ۷ میلیون تن بود که هم‌اکنون این میزان به ۴۵ میلیون تن افزایش یافته است و براساس برآورد‌های انجام‌شده، ظرفیت تولید فولاد کشور از هدف‌گذاری ۵۵ میلیون تن در افق ۱۴۰۴ فراتر می‌رود. احرامیان با توجه به اشباع بازار داخل صادرات را نیاز کنونی صنعت فولاد عنوان کرد و افزود: به غیر‌از چند محصول خاص که تولید داخل آن برای هیچ خط تولید و کارخانه‌ای توجیه اقتصادی ندارد، بقیه محصولات قابلیت صادرات دارند. وی با بیان اینکه رشد تولید فولاد در ایران با سیاست جایگزینی واردات آغاز شد، تصریح کرد: صادرات کشور در این صنعت مانند هر صنعت دیگری ابتدا با محصولاتی که در ابتدای زنجیره هستند، همچون شمش آغاز شد و این امر مستلزم فرآیند تدریجی و گام به گام برای هر کشوری است که مدت زمان طولانی وارد‌کننده فولاد بوده است.

اصل اساسی تولید
عضو هیات‌مدیره انجمن تولیدکنندگان فولاد به یک اصل اساسی میان کشور‌های صنعتی بزرگ جهان اشاره کرد و گفت: تولیدکنندگان بزرگ فولاد حجمی از فولادشان را در داخل تولید می‌کنند و مقداری را که تولید آن توجیه اقتصادی ندارد، وارد می‌کنند. به عنوان نمونه، آلمان از ۴۵ میلیون تن فولاد تولیدی، ۲۰ میلیون تن را صادر و ۲۵ میلیون تن فولاد خاص مورد نیاز خود را وارد می‌کند.
وی با بیان اینکه وجود مواد اولیه صنعت فولاد در ایران مزیتی است که خیلی از تولیدکنندگان بزرگ از آن محروم هستند، اضافه کرد: به عنوان نمونه، چین سالانه نیمی از مواد اولیه صنعت فولاد معادل یک میلیارد تن سنگ‌آهن را وارد می‌کند، ژاپن و کره جنوبی با اینکه یک کیلوگرم سنگ‌آهن هم ندارند جزو ۵ تولیدکننده صنعت فولاد هستند و دارا بودن مواد اولیه و انرژی مزیتی برای تولید فولاد در ایران محسوب می‌شود.
احرامیان با بیان اینکه ژاپن بدون داشتن انرژی و مواد اولیه امروز ۱۱۰ میلیون تن معادل ۴ برابر ایران فولاد تولید می‌کند، گفت: باید توجه داشت در کنار این مزیت‌ها اعمال برخی محدودیت‌ها در صنعت فولاد ممکن است جایگاه و رتبه ایران را با خطر مواجه کند و این صنعت را از سوددهی خارج کند.
عضو هیات‌مدیره انجمن تولیدکنندگان فولاد با بیان اینکه مصرف واقعی فولاد در کشور ما بیش از ۲۰ میلیون تن نخواهد رسید، گفت: اگر ما در ایران بخواهیم به اعداد تولید برسیم، باید مسیر صادرات را پیش بگیریم و صادرات را تقویت و تسهیل کنیم.

وعده‌هایی که عملیاتی نشد
احرامیان به وعده وزرای دولت‌های قبل درخصوص پشتیبانی سرمایه‌گذاران در زمینه صادرات اشاره کرد و افزود: در دو سال گذشته یکباره معافیت مالیاتی صادرات کاملا برداشته شد و در اقدامی عجیب برای صادرات فولاد عوارض صادراتی وضع شد و این بدترین علامت به سرمایه‌گذاری در صنعت فولاد بود در حالی که پیش از این دولت اعلام کرده بود ما به هر نحوی پشتیبان صادرکنندگان هستیم.
وی در ادامه تحریم‌ها را چالش اساسی صادرات فولاد عنوان کرد و افزود: محدودیت‌های حمل‌و‌نقل و نبود تمایل جهانی برای خرید فولاد ایرانی از پیامد‌های تحریم است و در این شرایط باید به ترفند‌های خاصی برای فروش محصول رو بیاوریم.

نبود دسترسی به شبکه تامین مالی
عضو هیات‌مدیره انجمن تولیدکنندگان فولاد، نبود دسترسی به شبکه تامین مالی جهانی را از دیگر چالش‌های پیش روی صنعتگران و تولیدکنندگان فولاد دانست و تاکید کرد: فولاد کالایی است که با اعتبارات اسنادی و تامین مالی مبادله می‌شود، یعنی بانک‌ها با ۵ تا ۱۰ درصد سرمایه به خریداران فولاد صادراتی در دنیا تامین مالی می‌دهند و براساس ابزار‌های اهرمی و اعتبارت اسنادی (LC) خرید می‌کنند. متاسفانه در ایران این ابزار را نداریم و شخصی که بخواهد فولاد ایرانی را خریداری کند باید ۱۰۰ درصد قیمت را بپردازد و قطعا این موانع نه‌تنها فعالیت سرمایه‌گذار و شرکتی را که می‌خواهد معامله‌گر بین‌المللی باشد محدود می‌کند، بلکه پرداخت ۱۰۰ درصدی پول در مقایسه با دیگر رویه‌های جهانی جذابیت و صرفه اقتصادی برای سرمایه‌گذار ندارد.
احرامیان به صادرات ۱۰ میلیون تنی فولاد ایران با وجود محدودیت‌ها اشاره کرد و گفت: ظرفیت ایجادشده حال حاضر را فقط از طریق صادرات می‌توان پشتیبانی کرد. در حال حاضر تولید داخلی فولاد ۲ برابر نیاز داخل است یعنی به راحتی کل نیاز تامین شده و هر افزایش تولیدی باید از درگاه صادرات انجام شود.

منبع: دنیای اقتصاد